Op Knack.be pleitte Björn Soenens, hoofdredacteur van de VRT-nieuwsdienst, onlangs voor een verschuiving in de media van de eindeloze stroom van negatieve berichten naar berichten die een ander beeld geven van de werkelijkheid. “Media focussen zo graag op de gaten in de kaas, en vergeten de rest van de kaas: de context, de normaliteit, de vooruitgang”. In de media lijkt het soms alsof de wereld enkel bestaat uit oorlogen, conflicten, schurken en slachtoffers. “Journalistiek surfen grif mee op die golf, terwijl nieuws zo veel méér is. Slechts 5% van alle terreur in de wereld is moslimterreur, maar dat zeggen we nooit. En zo missen we veel: dalende armoede, dalend analfabetisme, groeiende rijkdom in Afrika, het verdwijnen van ziekten. We denken teveel in incidenten, te weinig in langzame trends.”

Missie om te verbinden
Als openbare omroeporganisatie heeft de VRT de opdracht een zo groot mogelijk aantal mediagebruikers te bereiken met een diversiteit aan hoogkwalitatieve programma’s die de belangstelling van de mediagebruikers wekken en eraan voldoen. De missie van de Belgische nieuwszender is ‘mensen informeren, inspireren en verbinden.’ Zij wil de Vlamingen verrijken en de Vlaamse samenleving versterken. Daartoe zoekt de nieuwszender naar andere vormen van journalistiek.

Volgens Soenens portretteren media een vals beeld van de wereld, dat deprimeert en leidt tot wantrouwen. Het is de taak van de media om het vertrouwen te herstellen en een juister beeld van de wereld te tonen. Dat wil niet zeggen dat journalisten alleen maar jubelverhalen moeten schrijven, maar  een constructief verhaal dat de blik verbreedt, over muren heen. De ‘bigger picture’ tonen, uitvindingen en oplossingen laten zien die nu onderbelicht blijven. Een voorbeeld: het VRT Journaal bracht onlangs het verhaal van een Israëlische en een Palestijnse vader. Allebei hebben ze een vermoord kind, en toch zijn ze de beste vrienden. Het portret van die twee mannen is een mooi verhaal van verzoening, zonder dat daarbij het conflict in het Midden-Oosten onder de mat wordt geveegd. Zo’n constructief verhaal doet meer om de wereld te veranderen dan het relaas van de zoveelste bomaanslag.

Effect van nieuwsberichten
In een onderzoek dat de Deense journaliste Cathrine Gyldensted uitvoerde aan de Universiteit van Pennsylvania, werden verschillende versies van een nieuwsbericht getest op een groep van ruim zevenhonderd mensen. Het onderzoek wees uit dat van het klassieke negatieve nieuwsverhaal mensen passief en zonder hoop werden. Artikelen die daarentegen een constructieve wending hadden in het verhaal en een hoopvol einde hadden, wed beschouwd als goede berichtgeving en gaf mensen het gevoel geïnformeerd te zijn. In het algemeen hadden lezers van meer positieve artikelen meer energie en zin om in beweging te komen.

Engagement
Een groeiend aantal onderzoeken komt tot dezelfde conclusies. Onderzoekers aan de universiteit van Texas publiceerden een studie waarin klassieke nieuwsartikelen een oplossingsgericht einde kregen in berichten over daklozen, mentale belasting van schoolkinderen en levensomstandigheden van arme mensen in India. Lezers waren meer geïnspireerd, wilden meer weten over het onderwerp en waren meer bereid om het artikel te delen, een reactie te schrijven of aan een discussie me te doen.

Zingeving
Nieuwsberichten die positieve resultaten laten zien voor een negatief onderwerp blijken nog een ander effect te hebben. Lezers onthouden meer informatie van een artikel met een positieve toonzetting dan van een jubelverhaal of een negatief verhaal. En uit een onderzoek naar wat maakt dat nieuwsberichten viraal gaan, door onderzoekers van de Wharton Business School in Pennsylvania, kwam naar voren dat nieuwsberichten het meest online worden gedeeld wanneer ze ontzag wekken en betekenis geven, in tegenstelling tot verhalen die emoties als verdriet en onmacht wekken.

Het Solutions Journalism Network is een platform voor journalistiek die bijdraagt aan oplossingen voor maatschappelijke problemen. Journalisten verzamelen voorbeelden van mensen die niet alleen laten zien dat iets werkt, maar ook hoe en waarom. Zulke verhalen geven inzicht hoe een gemeenschap serieuze problemen kan aanpakken. Laten zien wat werkt, kan leiden tot betekenisvolle verandering in de samenleving. De missie van het platform is om mensen te informeren en in staat te stellen actie te ondernemen.

In Denemarken is dit jaar een Centre of Constructive Journalism geopend. Het centrum is het resultaat van een samenwerking tussen twee scholen voor journalistiek in Denemarken in een Constructive News Course, die vorig jaar werd gelanceerd. Gedurende een driedaagse cursus worden studenten uitgedaagd om hun aannames over hoe goede journalisten onderzoek doen en schrijven, te onderzoeken. De initiator van deze cursus, Cathrine Gyldensted, doceert technieken om meer constructieve nieuwsberichten te schrijven. Het nieuw geopende centrum wil inzichten uit de psychologie gaan gebruiken om bij te dragen aan meer positief wereldnieuws.

Sharitories.net is een project om een praktische toolkit te maken voor lokale beleidsmakers in de hele wereld die activiteiten in de deeleconomie willen ondersteunen en tot bloei willen brengen. Het project is ontstaan in juni 2014 vanuit OuiShare, een wereldwijde community en denktank met de missie om een collaboratieve samenleving te bouwen en te koesteren, door mensen, organisaties en ideeën met elkaar te verbinden.

Heb jij mooie voorbeelden van constructieve journalistiek? Schrijf een reactie!