De meeste jongeren vervelen zich stierlijk op school. Ze vinden niet dat ze veel leren. De lesinhoud sluit totaal niet aan bij hun leefwereld. Het overgrote deel van de stof die ze aangeboden krijgen, blijft ongebruikt later in het leven. Lesmethoden zijn sterk verbaal (kennis overdragen, laten herhalen tot het erin zit) en gericht op een beperkte set vaardigheden. Eenmaal op school verliezen kinderen vaak hun natuurlijke vaardigheid tot en plezier in leren. Ze gehoorzamen aan wat er van buitenaf van hen verwacht wordt en raken het contact kwijt met hun innerlijke drive en nieuwsgierigheid. Ze stampen voor een proefwerk uit angst voor lage cijfers, angst om gepest te worden of niet goed genoeg te zijn.

Natuurlijk leren als onderwijsconcept
De meeste ouders willen dat hun kind naar een school gaat, die is afgestemd op de behoeften van het kind. Er zijn wel  scholen die hieraan voldoen, maar dikwijls zijn deze scholen niet erkend en moeten door de ouders zelf betaald worden. De Sudbury-scholen die veel ruimte gaven aan de natuurlijke ontwikkeling van kinderen, moesten op last van de Onderwijsinspectie worden gesloten. Zo werkte de school De Kampanje volgens het Sudbury-concept van de Sudbury dat kinderen hun eigen lesprogramma mogen samenstellen, omdat ieder kind het vermogen zou bezitten zelf te kiezen wat het beste is voor de eigen ontwikkeling. De Inspectie voor het Onderwijs stelde in 2009 echter dat de school niet voldeed aan de eisen. De ouders van de leerlingen kregen in april dit jaar van de leerplichtambtenaar de mogelijkheid hun kind in te schrijven bij een school die wel aan de eisen voldoet. De ouders van de vijf kinderen hebben dat niet gedaan. In juli 2013 oordeelde de rechtbank dat ouders die hun kinderen niet inschrijven op een school die aan de eisen voldoet, strafbaar zijn. De ouders kregen boetes van tussen de 250 en duizend euro opgelegd.

Unschooling
Daarnaast zijn er ouders die hebben ervaren dat hun kinderen het beste tot ontplooiing komen, buiten school. Zij kiezen bewust voor thuisonderwijs of unschooling. In Nederland is thuisonderwijs verboden en in strijd met de Leerplichtwet. Dat is bijzonder omdat thuisonderwijs wereldwijd is toegestaan en zelfs in de grondwet van vele landen verankerd is, zoals de Verenigde Staten, Australië, maar ook Engeland, Ierland en België.
Unschooling is een vorm van onderwijs waarbij het leerproces wordt gestuurd door kinderen zelf willen leren. Het sluit aan bij de interesse van kinderen. Kinderen krijgen de vrijheid om de wereld te ontdekken in hun eigen tempo en naar hun eigen voorkeuren. Ze krijgen pas extra informatie aangereikt wanneer dat nodig mocht zijn. Zo kan de interesse van een jog kind in auto’s ertoe leiden dat hij wil weten hoe een motor werkt, sinds wanneer we in auto’s rijden, wie de eerste auto bouwde en welke landen welke type auto’s produceren. Kinderen krijgen dus wel degelijk lesstof aangereikt maar als zij daar zelf aan toe zijn.

Vrij spelen
Unschooling is een natuurlijke manier van leren. De populariteit van unschooling heeft te maken met de onvrede van veel ouders met het toets- en prestatiegerichte onderwijs dat veel scholen aanbieden. Door deze focus komt het vrije spel, de natuurlijke ontwikkeling van een kind, in het gedrang. Het belang van vrij spelen wordt onderschat door ouders, waarschuwt de Amerikaanse psycholoog Peter Gray, hoogleraar psychologie aan het Amerikaanse Boston College in zijn nieuwste boek ‘Free to learn’. In een artikel in Trouw betoogt hij dat ouders die er steeds bovenop zitten, hun kind tekort doen. Ouders moeten hun kinderen veel meer zelf laten aanmodderen. Grays boek is één groot pleidooi voor vrij kinderspel. Geef kinderen tijd om hun fantasie uit te leven. Laat ze rennen en dwalen met speelkameraadjes die ze zelf uitkiezen. Zonder volwassenen die op hun lip zitten.Op school, maar ook daarbuiten, staat alles in het teken van individuele prestaties. Terwijl ze juist dat vrije, ogenschijnlijk doelloze spel nodig hebben voor een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling, blijkt uit de talloze onderzoeken die Gray aanhaalt. Al spelend leren kinderen zelf oplossingen bedenken, onderhandelen, emoties verwerken.

Bekijk hier de TED lezing van de 13-jarige Logan LaPlante over onderwijs die aansluit bij wat hem gelukkig maakt.