Een artikel in De Groene Amsterdammer biedt tegenwicht aan het pessimisme van Joris Lyendijk’s Dit kan niet waar zijn. De auteur, Koen Haegens zet tien oplossingen op een rij, oplossingen die de afgelopen jaren door academici, bestuurders en politici zijn gepresenteerd.

1. Verhoog de financiele dijken: verplicht banken om meer eigen vermogen aan te houden. Volgens het Basel III akkoord, na de crisis opgesteld door financiele toezichthouders, moeten banken minimaal 3% eigen kapitaal hebben. Nederland heeft de norm op 4% gezet. Nog altijd erg weinig, maar de bankenlobby doet er alles aan om er onderuit te komen, bijvoorbeeld door te morrelen aan de definities van eigen vermogen.

2. Laat de markt werken. Kleinere banken die zijn onderworpen aan de tucht van de markt en in een crisis niet worden gered door de staat, maar gewoon failliet gaan. Een begin is er in het Europees Parlement met een voorstel tot het losknippen van risicovolle zakenbankactiviteiten van consumentenactiviteiten, waarbij de laatste moeten worden beschermd, maar voor de eerste marktwerking kan gelden.

3. Financiele disruptie. Zogenaamde fintech-ondernemingen kunnen de onmisbaarheid van traditionele grootbanken radicaal ter discussie stellen. Consumenten regelen hun geldzaken met handige apps, zorgen voor investeringen via crowdfunding of peer-to-peer lenen. Kunnen financiele instellingen hier adequaat op inspelen of gaan ze roemloos ten onder net als reisbureaus en platenmaatschappijen?

4. Zonder aandeelhouders. Anonieme aandeelhouders hebben andere belangen en zoeken rendement op korte termijn. Banken kunnen ook worden geleid door partners die er hun eigen geld in steken. Zij delen in de winst maar ok in verliezen. Maar ook partners kunnen onverantwoorde risico’s nemen, zoals sommige hedgefondsen aantonen.

5. Pak de omgeving aan. Doe iets aan de berg schulden en spaargeld waarop de financiele sector floreert en haar rol wordt vanzelf kleiner. Dat betekent dat de hypotheekrenteaftrek op de schop moet en dat we opnieuw naar ons pensioenstelsel moeten kijken. Iedere euro die we sparen voor later moet immers worden belegd, wat een enorme financiele bureaucratie met zich mee brengt.

6. Slow banking. Oftewel terug naar het saaie bankieren van de naoorlogse jaren, zonder de kicks van derivaten of internationale valutamarkten. Demondialisering, noemen Franse economen als Frederic Lordon, dit: nationale democratieeen zouden weer meer grip moeten krijgen op de financiële sector.

7. Geld is van ons allemaal. Banken bemiddelen niet alleen, ze scheppen 97% van al het geld, elke keer dat ze een lening verstrekken. En daar verdienen ze goed aan. Kunnen we geldschepping niet beter publiek organiseren? Het Burgerinitiatief Ons Geld haalde voldoende hantekeningen op om dit onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen.

8. Maak van banken nutsbedrijven. Sommige taken zijn zo cruciaal dat de overheid ze mischien niet uit handen moet geven. Dat hoeft niet altijd staatsbanken te zijn, het kunnen maatschappelijk georienteerde, niet-commerciele banken zijn. Zo hoefde geen enkele cooperatieve bank in Europa in de crisis door de staat gesteund te worden.

9. Creëer een nieuwe generatie kritische economen. De tijd lijkt rijp voor een nieuwe ideologische ommezwaai na de liberale economen van de afgelopen decennia. In Engeland dragen studenten concrete alternatieven aan voor het in hun ogen achterhaalde economie-onderwijs. In Maastricht organiseren studenten een symposium over hervormingen in het economisch onderwijs en presenteren daar concrete voorstellen.

10. All of the above. Er is geen enkele oplossing die afdoende is, een combinatie van maatregelen is nodig. Stop dus met argumenteren over de beste oplossing en begin. Laat duizend bloemen bloeien. Maar geloof alsjeblieft niet dat verandering niet mogelijk is.