Op 13 augustus j.l. werd bekend dat Imtech failliet is, een Nederlandse multinational, failliet is. Het bedrijf  levert technische diensten op het gebied van elektrotechniek, automatisering en werktuigbouw en is onder andere betrokken bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Doordat twee onderdelen van het bedrijf tijdig werden verkocht, zijn 7.300 (waarvan 1300 in Nederland) van de in totaal 22.000 banen veiliggesteld. De handel in het aandeel Imtech werd eerder op dag op verzoek van de toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) al stilgelegd.

Pretparkavontuur
Het bedrijf verkeerde al langer in problemen. Begin 2013 werd duidelijk dat het bedrijf zeker honderd miljoen euro had verloren op de bouw van het Poolse pretpark Adventure World in Warschau, dat in juli 2012 nog werd aangekondigd als ‘de grootste order ooit’ voor Imtech. Er bleek fraude in het spel. AWW vond geen financiers en kon Imtech daardoor niet het gebruikelijke voorschot betalen. De verantwoordelijke dochterbedrijven, Imtech Duitsland en Imtech Polen, verzonnen daarom een ingewikkelde financiële constructie en leenden geld van de Oostenrijkse Meinl Bank. Imtech kon echter niet over dat geld beschikken, omdat de Meinl Bank daar nog een pandrecht op had, maar nam het wel in de resultaten mee.

Creatief boekhouden
Kort daarna kwam in Duitsland een boekhoudschandaal aan het licht. Na onderzoek constateerde het bedrijf valsheid in geschrifte door het voormalige management. Zo betaalde de oud-topman van Imtech Duitsland een onbekende partij ongeveer 30 miljoen dollar, waarvoor geen legitieme zakelijke rechtvaardiging kon worden vastgesteld. Imtech moest honderden miljoenen afschrijven en twee keer door banken worden gered. 

Omkoping
Ook in Zwitserland werd fraude geconstateerd. Volgens het Zwitserse Openbaar Ministerie dat onderzoek deed bij Imtech-dochter Fritz & Macziol, zou de onderneming ambtenaren omkopen en de Zwitserse overheid oplichten met valse facturen. Volgens Imtech waren bij Fritz & Macziol ”niet-zakelijke relaties” ontstaan tussen het management en ambtenaren. Die werden door de leiding van het bedrijf overmatig in de watten gelegd, terwijl sprake was van een overdreven informeel contact.

Symptoombestrijding
De fraude en boekhoudschandalen werden hard afgestraft op de beurs. Op 6 juni ging het aandeelbegin 2013 nog meer dan tien euro waard –  van de hand voor 95 cent per aandeel. Om uit de problemen te komen en de schulden terug te dringen, verkocht Imtech zijn ICT-divisie en gaf nieuwe aandelen uit. Hoe kan een wereldberoemd bedrijf, met bouwprojecten over de gehele wereld, met werknemers die trots zijn op hun bedrijf en een flinke stapel opdrachten op de bureaus van de bestuursleden, failliet gaan?  

Niets dan succes
Jarenlang leek het inderdaad goed te gaan met het bedrijf. Tussen 2002 en 2013 gaf Rene van der Bruggen (‘Mr. Imtech’) leiding aan Imtech. Onder zijn bewind begon het succesverhaal van Imtech. Hij deed ongeveer honderd overnames in tien jaar en maakte van de Nederlandse installateur een Europese speler. Bovendien wist hij alle prognoses en winstverwachtingen waar te maken. Beleggers droegen hem op handen en Imtech werd een beursicoon. Van der Bruggen voerde de druk op. De omzet moest in 2008 naar de €3 mrd en de operationele marge naar 6%. De buitenwacht zag alleen maar het succes. Maar intussen moest de reus op lemen voeten nog harder gaan rennen. Zonder kleerscheuren kwam Imtech door de crisis van 2008 en 2009. Bijna dagelijks bracht het bedrijf een persbericht uit, waarin een nieuwe opdracht of een nieuwe overname werd aangekondigd. Imtech Duitsland rapporteerde winstmarges die niet van deze wereld leken. Het aandeel verviervoudigde in waarde. Imtech, inmiddels een verzameling van meer dan 100 installatiebedrijven in Europa, was eind 2010 bijna €2,5 miljard waard op de beurs.

Holle verhalen
Maar in februari 2013 stort het kaartenhuis is. Duitsland is een farce, een zwendel. Achter het succesverhaal gaat een andere wereld schuil. De Brauw Blackstone, het advocatenkantoor dat in opdracht van Imtech onderzoek deed naar de fraude, constateerde dat van enige actieve betrokkenheid bij frauduleuze handelingen door de raad van bestuur in Gouda, bestaande uit René van der Bruggen en zijn financiële rechterhand Boudewijn Gerner, geen sprake was. Wel constateerde het kantoor dat de raad van bestuur onvoldoende heeft opgelet en dat het een bedrijfscultuur schiep van louter goed nieuws.

Geen controle
En daar ligt een diepere oorzaak dan de fraude en de boekhoudschandalen. Op het hoofdkantoor in Gouda heeft men geen idee wat zich in de werkmaatschappijen afspeelt. Dat geldt niet alleen voor Duitsland, maar voor alle divisies en werkmaatschappijen in alle landen. De raad van bestuur heeft geen idee welke garanties zijn afgegeven, geen idee hoeveel geld met de projecten wordt verdiend en wanneer dat geld binnenkomt.
Ook oud-president-commissaris Kees Van Lede, die in mei 2015 afscheid nam, hekelt de verhalen van de voormalige top van Imtech. Van Lede: “Het verhaal naar de beurs dat het bedrijf marges maakte van 4 procent, 6 procent. On-zin. En iedereen geloofde erin: de beleggers, jullie. Kijk, de monteurs, de projectmanagers, dat was oké. Maar daarboven! Er was totáál geen controle. Als je bedrogen wordt, laat je je ook bedriegen.”

Tot slot
De bestuurder van een in de kern gezond bedrijf met een gevulde orderportefeuille, raakte geobsedeerd door groei en investeerde in megalomane projecten zonder fatsoenlijke financiele onderbouwing. Bovendien wilde hij koste wat kost glansrijke cijfers presenteren naar de buitenwereld en zette zijn directeuren ertoe aan de cijfers te flatteren. Door mismanagement en grootheidswaanzin van enkelen verliezen tienduizenden mensen hun baan. Het netwerk van lokale aannemers en installateurs, aan wie het relatief eenvoudige werk werd uitbesteed,  worden zwaar getroffen door het failissement. Ook bedrijven die een onderhoudscontract hebben met Imtech worden eraakt: zij moeten nieuwe, duurdere contracten afsluiten met een ander bedrijf.