Verpleeghuis Hogewey in Weesp heeft het eerste dementiedorp in de wereld. Dit dorp, Hogeweyk, dat sinds 2009 bestaat, is een samenleving in het klein, waar dementerende ouderen zich vrij kunnen bewegen door de straten, langs de pakjes en over de boulevard, waar zich het theater en de huisartsenpost bevindt. Ze gaan er veilig en zelfstandig naar de supermarkt, naar het restaurant, de kroeg of de kapsalon. Toch zit het succes van dementiedorp Hogeweyk niet in de gebouwde omgeving, maar in de visie. Binnen Hogeweyk (onderdeel van de Vivium Zorggroep) denken de professionals niet vanuit ‘zorg’, maar vanuit het gewone leven van de bewoners.

Zo gewoon mogelijk leven
Volgens de directeur van verpleeghuis Hogewey Jannette Spiering, is dementie helemaal niet te behandelen. Daarom richt zij zich in de begeleiding van demente ouderen niet op de medische kant. Het gaat er meer om, dat deze mensen een zo normaal mogelijk leven leiden, zoals ze dat deden voordat ze in dementiedorp Hogeweyk kwamen wonen. Juist voor mensen met dementie is het belangrijk dat ze zich thuis voelen en dat de dingen gaan zoals ze dat hun leven lang gewend waren. Natuurlijk blijft medische zorg nodig maar het krijgt een evenwaardige plaats naast wonen en welzijn.

Zoveel mogelijk eigen regie
En dus kiezen de bewoners zelf wanneer ze opstaan, wat ze eten en hoe laat ze naar bed gaan. Ze voeren – met professionele ondersteuning wanneer dat nodig is – hun eigen huishouding. Ze doen hun eigen was, doen hun eigen boodschappen en koken zelf. Ze doen mee aan creatieve activteiten zoals ze dat thuis gewend waren en kunnen tegen een kleine bijdrage mee op de duo-fiets voor een tochtje buiten de deur.

Ambachtelijke leefstijl

Woningen in zeven leefstijlen
Deze visie heeft ingrijpende implicaties voor de dagelijkse praktijk. Om te beginnen met de indeling van groepen bewoners. Werden deze voorheen gegroepeerd op basis van medische indicatie, sinds een aantal jaar hanteert de instelling een natuurlijke indeling zoals in de samenleving ook gebeurt: op basis van leefstijlen. Dementiedorp Hogeweyk onderscheidt zeven leefstijlen: Goois, stads, ambachtelijk, Indisch, huiselijk, cultureel en christelijk. In de woningen met een Gooise leefstijl wordt klassieke muziek gedraaid, wordt er bij de maaltijd een glas wijn geschonken en is etiquette belangrijk. In de woningen van de stadse groep staat Andre Hazes aan en eten de bewoners een bord ouderwetse stamppot.

Culturele leefstijl

Denken vanuit de unieke bewoner
Een andere implicatie van de nieuwe visie is dat de zorgverleners daadwerkelijk moeten denken vanuit de bewoners. In hun werk ligt het accent niet zozeer op behandeling en verzorging alswel op het creëren van een prettige leefomgeving. In plaats van praten over ‘bewoners met probleemgedrag’ reflecteren zij op hun problemen met het gedrag van de bewoners. Ook leren ze beter te luisteren en de unieke achtergrond van elke bewoner te begrijpen. Bovendien krijgt elke medewerker, ook de schoonmaker en de receptioniste kennis bijgebracht over dementie en de manier van denken in het verpleeghuis.

En soms val je dan
Het bieden van een zo gewoon mogelijk leven kan niet zonder de risico’s die daarbij horen. Bewoners van de Hogeweyk bewegen veel meer dan de bewoners van een ander verpleeghuis. Hierdoor hebben ze meer vrijheid, meer contacten met andere bewoners en voelen zich gezonder en gelukkiger. Tegelijkertijd hebben bewoners een grotere kans om te vallen. Artsen zijn niet uitsluitend meer bezig om die incidenten te voorkomen, zij maken steeds vaker ook de afweging tussen incident en hogere kwaliteit van leven.

Het kan wel
Inmiddels zijn er 23 kleine woonunits op een terrein van 15.000 m2. Dat de bewoners tevreden zijn, blijkt uit de klanttevredenheid, die 8,9 scoort. Het gebruik van medicijnen en incontinentiemataeriaal is opvallend laag en de bewoners betalen niets meer dan in een ander verpleeghuis. Ten aanzien van de kwaliteitsbeoordeling is Jannette Spiering van mening dat er meer dialoog moet zijn in plaats van standaard criteria. Het gaat er om dat zij kan uitleggen waarom ze bepaalde procedures en regels heeft afgeschaft, omdat ze haaks staan op het zorgconcept van ‘zo gewoon mogelijk leven.’

Bron: Duurzaam Nieuw Organiseren. Artikel van Wouter Hart, 27 maart 2014.