De financiële crisis heeft niet alleen geleid tot stengere wetgeving voor banken, het gaf ook aanleiding tot nieuwe maatschappelijke initiatieven die bijdragen aan gezondere verhoudingen in de financiële sector. Een voorbeeld daarvan is Move your Money, een Amerikaans initiatief om het eigen vermogen te verhuizen van het internationale grootkapitaal op Wall Street naar een lokale bank. De site werd eind 2009 opgericht door Arianna Huffington (van The Huffington Post) en enkele van haar vrienden. Op de site van MYM kan iedereen, door het intikken van een postcode, informatie krijgen over betrouwbare gemeenschapsbanken en kredietverenigingen. Maar liefst 10% van de Amerikanen stapte over naar een andere bank.

Overstappen naar een andere bank
Al sinds het uitbreken van de financiële crisis worstelen veel rekeninghouders en spaarders bij banken met de vraag of ze wel bij hun huidige bank moeten blijven. Zo wilde ik al langer mijn rekening bij ING opzeggen, maar het gedoe om al mijn klanten op de hoogte te stellen van een nieuw banknummer hield mij nog tegen. Ook de rekening van een goede doelenstichting bij de ABN AMRO wilde ik graag omzetten. Maar als je dan weg wilt, welke andere bank kun je dan het beste kiezen?

Maar naar welke bank?
Op Internet vind je overal websites met overzichten, rapporten en vergelijkingen. Toch geven die niet altijd antwoord op onze vragen en door alle informatie zie je als consument soms door de bomen het bos niet meer. De ene bank belegt wel in groene energie, maar heeft niet alle spaarmogelijkheden. Een andere bank geeft goede rente, heeft lokale kantoren, maar het is onduidelijk hoe risicovol de beleggingsprotefeuille is. Wat weegt zwaarder, waar mijn geld wordt belegd, of hoe de bank met mij als spaarder omgaat?

Overstappers aanmoedigen
Geïnspireerd door Moveyourmoney ontstond er in 2011 een Nederlandse equivalent,  Verhuis je geld, een initiatief van Hanneke van Veen & Rob van Eeden, die ooit de  Vrekkenkrant uitgaven. Daarnaast publiceerden zij boeken als Hoe word ik een echte vrek? en Je geld of je leven, op weg naar financiële onafhankelijkheid. In 2007 zetten zij al de website VanSpaarbankVeranderen.nl op, voortgezet samen met de specialisten van HomeFinance.nl. een site over actuele rentetarieven en andere financiële informatie. Recent publiceerden ze een boek over sparen als alternatief voor beleggen. Deze site biedt rekeninghouders die niet tevreden zijn over hun bank degelijke informatie, om op basis daarvan een overwogen beslissing te kunnen nemen om over te stappen naar een betere bank. Sinds 2015 schrijft ook Rob Visser inhoudelijke artikelen op de site.

Banken vergelijken
Een ander initiatief is De Eerlijke Geldwijzer, een portal waar je de tien belangrijkste aanbieders van particuliere betaal- en spaarrekeningen op de Nederlandse markt met elkaar kunt vergelijken op duurzaamheidsthema’s als milieu, mensenrechten en dierenwelzijn. De Eerlijke Verzekeringswijzer doet hetzelfde met de tien belangrijkste aanbieders van levensverzekeringen.

Transparantie over de praktijk van banken
De initiatiefnemers van de site doen onderzoek naar beleggingen van banken en verzekeringmaatschappijen en publiceren de resultaten van deze onderzoeken op de website. Zij kijken allereerst naar het beleid van banken en verzekeraars: hebben ze op papier alles goed vastgelegd? En daarna kijken ze naar de praktijk: waar gaan hun investeringen en beleggingen feitelijk naartoe? Door de scores openbaar te maken, hopen de initiatiefnemers dat banken en verzekeraars meer maatschappelijk verantwoord gaan ondernemen, met als einddoel: meer duurzame investeringen en beleggingen.

De lat hoger leggen
De Eerlijke Geldwijzer is een samenwerkingsverband van  Amnesty International, FNV, Milieudefensie, Oxfam Novib, PAX en World Animal Protection. Het  is lid van het internationale initiatief Fair Finance Guide International, die zich tot doel stelt om banken meer te laten concurreren op sociale verantwoordelijkheid en duurzaamheid. Een grotere transparantie zou er toe moeten leiden dat sociale, economische en milieustandaarden worden verhoogd en dat banken overal ter wereld duurzaam investeren en beleggen.

Tot slot
Strengere maatregelen en overheidssteun voor banken leiden niet direct tot een andere mindset bij de banken, alle mooie woorden in reclamecampagnes, zoals deze van de Rabobank, ten spijt. Daarom moeten consumenten de macht van hun voeten gebruiken: opstappen als je bank je niet bevalt.Zo’n stap is het gedoe eromheen dubbel en dwars waard. Een andere mindset ontstaat pas wanneer de normen voor banken veranderen, wanneer het gewoon wordt dat banken duurzaam en maatschappelijk verantwoord  beleggen. Net zo normaal als bedrijven het beginnen te vinden om duurzaam te produceren, zo normaal zal het in de financiële wereld worden dat een bank er niet is om met geld meer geld te maken voor een kleine groep rijken, maar om het economisch verkeer te ondersteunen met financiële dienstverlening.