De keuze van oud-bestuurder Sjoerd van Keulen van SNS Reaal om in de financiering van vastgoed te gaan was rampzalig, zo blijkt uit de jaarcijfers die deze week werden gepubliceerd. In totaal werd 2,8 miljard afgeboekt. De top van Scholengroep Amarantis verwaarloosde haar primaire taak, het onderwijs en toonde een waslijst aan weliswaar niet strafbare, maar wel ongepaste gedragingen als ruimhartig declareren, belangenverstrengeling en zelfverrijking.
Een ontslagen bestuurder van een in nood verkerende zorginstelling heeft bij zijn ontslag 288.506 euro aan vertrekpremie meegenomen. De ontslagvergoeding zorgt voor grote onvrede onder medewerkers. De Brabantse zorginstelling heeft namelijk een ingrijpende reorganisatie aangekondigd, waarbij van de 8.500 medewerkers, onder wie veel thuiszorgers, enkele honderden moeten ‘afvloeien’. Woningcorporatie Vestia had een onverantwoord grote portefeuille aan risicovolle beleggingen. Door de financiële moeilijkheden die dat veroorzaakte, worden nu meer dan honderd mensen die gewoon hun werk deden, ontslagen. En nog voordat een parlementaire enquêtecommissie de details boven tafel gaat halen, is het al duidelijk dat de aanschaf van de Fyra een verkeerde managementbeslissing is geweest.

Rijkelijk beloond voor fouten
Ondanks hun blunders werden Bert Meerstadt, Erik Staal, Sjoerd van Keulen, Bert Molenkamp en Henk Möhlmann vorstelijk beloond. Na een korte periode van negatieve publiciteit hebben ze via het old boys netwerk allang weer een andere goedbetaalde baan. Daar kan ik me ontzettend kwaad over maken. Maar volstrekt onrechtvaardig is de discrepantie tussen de vorstelijke beloning van falende bestuurders en de zware consequenties voor medewerkers die een fout maken. Zij vliegen er meteen uit, meestal zonder ontslagvergoeding. De prestaties van medewerkers worden voortdurend gemeten en beoordeeld. Als je de targets niet haalt wordt je contract niet verlengd. De piloten van Ryan Air die verplicht op een nulurencontract werken durven niet protesteren als de veiligheidsrisico’s ( bijvoorbeeld met branstofiname of mankementen aan het toestel) eigenlijk te hoog zijn: wie lastig is wordt niet meer ingeroosterd of ontslagen. Zelfs als ze gewoon hun werk doen, kan het gebeuren dat medewerkers bij een reorganisatie moeten solliciteren op hun eigen baan, waarvoor ze dan onvoldoende geschikt worden geacht.

Discrepantie
Als een bedrijf of maatschappelijke instelling door mismanagement in de problemen komt, zijn de medewerkers de dupe en de samenleving draait op voor de financiële gevolgen, terwijl de verantwoordelijke bestuurders allang vergezeld van een riante vertrekpremie, naar een tropisch eiland vertrokken zijn. En als een organisatie goed draait profiteren de bestuurders en aandeelhouders onevenredig terwijl de samenleving en medewerkers daarvan nauwelijks vruchten plukken. Topmanagers en bestuurders zouden zich moeten houden aan de strenge targets en gedragsregels die ze voor medewerkers uitvaardigen. Wie fouten maakt is verantwoordelijk voor de gevolgen. Ik doe dan ook een appèl op de morele verantwoordelijkheid van bestuurders en topmanagers die hun organisatie in de problemen hebben gebracht, bijvoorbeeld door foute aankoopbeslissingen, riskante investeringen, inschattingsfouten en verkeerde prioriteiten, om hun hand dicht te houden. En op Raden van Toezicht om geen enkele ontslagvergoeding toe te kennen wanneer een bestuurder of topmanager aantoonbaar heeft gefaald en daardoor de organisatie in problemen heeft gebracht.

Aanpakken
De Britse Banking Commission stelde deze week voor om Britse directieleden persoonlijk aansprakelijk te stellen als hun bank omvalt door mismanagement. Britse toezichthouders die financieel wangedrag van bankiers onbestraft laten worden uit hun functie verwijderd. De Banking Commission constateert dat de Britse bankensector ondanks de miljardenverliezen door duistere producten nauwelijks aan hervormingen meewerkt en dat hardere maatregelen noodzakelijk zijn. De banken hebben afgelopen weken tevergeefs geprobeerd dit voorstel uit het rapport te houden.

Waarde toevoegen
Domme en onverantwoorde managementbeslissingen die alleen de bestuurder zelf bevoordelen kunnen worden voorkomen wanneer het bedrijf structureel de juiste prioriteiten stelt. Dat wil zeggen dat ze niet streeft naar financieel gewin op korte termijn, maar naar duurzaam succes op lange termijn. Dat kan alleen wanneer de organisatie niet alleen winst nastreeft maar ook waarde wil toevoegen aan de samenleving waar het deel van uitmaakt.
Gelukkig zijn er ook bestuurders die dat tot hun belangrijkste taak rekenen. In een interview met de Britse krant The Independent deed Unilever-topman Paul Polman deze week een oproep aan ondernemers om meer geld te steken in problemen in de wereld, zoals het oplossen van voedseltekorten, en minder in eindeloze groei. Volgens hem moeten we het kapitalistische model van geld verdienen en zakendoen grondig herbezien. Hij is ervan overtuigd dat Westerse bedrijven voldoende kunnen verdienen door meer te investeren in het verbeteren van de levenstandaard van mensen elders op de wereld.

Oproep
Falende bestuurders moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Bestuurders en managers die blijven gaan voor hun eigen belangen, met de desastreuze gevolgen voor hun organisatie die we inmiddels allemaal kennen, hebben boter op hun hoofd. Ze helpen willens en wetens hun organisatie naar de filistijnen. Medewerkers met een zwakke arbeidspositie zijn niet in staat om hun bestuurders te stoppen. Dus managers en bestuurders: ga verantwoordelijk om met de aan jullie toevertrouwde organisatie. En Raden van Toezicht: uw taak is om de belangen van de organisatie te behartigen, niet die van de bestuurders en managers.