Bildung

lepenseurVolgens Hannah Ahrendt is het een van de belangrijkste taken van docenten om leerlingen voor te bereiden op de wereld onder andere door hen te leren die wereld te interpreteren. Als de docent de feiten rangschikt en laat zien welk standpunt iemand redelijkerwijs op grond van zijn achtergrond in kan nemen, krijgen leerlingen door hoe breed en complex de wereld is en hoe ze daar zelf al interpreterend hun weg in kunnen vinden.
Dit sluit aan bij het Bildungsideaal, dat is gericht op algemene vorming, een algemene ontplooiing van alle menselijke kwaliteiten. Sinds de jaren zestig werd Bildung verdrongen door Ausbildung (beroepsgerichte vorming). Bij Bildung gaat het niet alleen om de verwerving van algemene kennis, maar ook het ontwikkelen van vermogens tot moreel oordelen en kritisch denken.

De laatste jaren staat Bildung opnieuw in de belangstelling. Door de vele razendsnelle ontwikkelingen heeft de samenleving behoefte aan breed gevormde, actieve mensen. Toespitsing op specifieke beroepsvaardigheden is dan te beperkt. In onze complexe wereld weet niemand precies welke kennis en beroepsvaardigheden een samenleving over tien, vijftien jaar nodig zal hebben. Velen werken in een beroep dat nog niet bestond toen ze naar school gingen. Daarnaast lijdt het huidige onderwijs door schaalvergroting, economisch gerichte prikkels, overregulering, resultaatsturing en toenemende bureaucratie aan een hoge mate van vervreemding. Betekenisvolle intermenselijke relaties in onderwijsorganisaties komen onder druk te staan. Docenten en studenten ervaren steeds minder verbinding met de organisatie en met elkaar. Door het groeiende aantal regels en procedures worden de docenten voor de klas steeds meer in hun professionele handelingsruimte ingeperkt en wordt hun beroepseer aangetast.

Als reactie op deze ontwikkelingen in het onderwijs stelde filosofe Martha Nussbaum zich de volgende vraag: How can higher education today create a community of critical thinkers and searchers for truth that transcends their boundaries of class, gender and nation?  Hiermee stelt Nussbaum de vraag naar goed burgerschap, academisch gevormde mensen, die het verschil kunnen maken in een globaliserende wereld. Niet studentenaantallen, studieresultaten of nieuwe markten, maar de persoonlijke ontwikkeling van jonge mensen staat in haar vraag centraal.

In 2011 verscheen, op verzoek van de Onderwijsraad,een reeks essays over Bildung in het Onderwijs. In deze essays wordt gepleit voor een bredere horizon, dan alleen het eigen vakgebied. Aandacht en ruimte voor levensvragen, kunst, filosofie, godsdienst en dergelijk zouden onderdeel moeten worden van de vorming van studenten in het hoger onderwijs. In 2012 verscheen bij de Teldersstichting (de denktank van de VVD) het rapport Onderwijs: de derde dimensie. Daarin wordt gepleit voor een nieuwe nadruk op brede, algemene vorming, aangevuld met een meer modern concept van 21st century skills.

Meer dan ooit moeten burgers in staat zijn om een eigen pad uit te stippelen, keuzes te maken en zich een oordeel te vormen. Vragen als: wanneer ervaren mensen geluk? Wat betekent vrijheid? Waarom leven we in een democratie? Wat is een goed leven? vormen materiaal om te leren een eigen mening te vormen. Door kennis van vorige generaties over te dragen en leerlingen uit te dagen zich eigen ideeën en oordelen te vormen, dragen scholen bij aan bewuste burgers die koers kunnen houden te midden van onzekerheid.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.