Gastcolumn door Nicolette Loonen

Wanneer je een bedrijf wilt starten, en grootse ambities hebt om met jouw idee de wereld te veroveren, is er een gerede kans dat je al snel tegen de grenzen van jouw eigen financiële middelen aanloopt. Waar het MKB in Nederland voorheen automatisch naar de bank ging voor financiering van hun bedrijf, zijn er nu ook andere initiatieven om het financieringsplaatje rond te krijgen. Denk aan crowdfunding, overheidsfondsen en kredietunies.

In Nederland is in de wereld van financiering van startups daarnaast nog een ander fenomeen in opkomst[1], namelijk financiering door vermogende particulieren. Deze vermogende particulieren worden ook wel business angels genoemd. Engelen dus. Volgens Business Angels Netwerken Nederland is een business angel per definitie een ondernemer die niet alleen kapitaal investeert in het bedrijf, maar ook zijn kennis en netwerk ter beschikking stelt. De term komt uit Amerika, waar ondernemerschap in het DNA van de gemiddelde Amerikaan zit, en rijkdom vergaren door ondernemerschap onderdeel is van The American Dream. Amerikaanse ondernemers die een vermogen hebben opgebouwd met (de verkoop van) hun bedrijf, investeren steeds vaker een deel van hun vermogen in jonge startende bedrijven.

Ondersteunen
Nu doet de term business angel vermoeden dat je als ondernemer niet alleen een financierder, maar ook een bedrijfspartner en een coach verbindt in je bedrijf. Iemand die aan jouw zijde staat en je met raad en daad helpt om jouw ondernemersambities te realiseren. Business angels houden je scherp met hun vragen, helpen je aan belangrijke introducties en stellen hun kennis ter beschikking om jouw bedrijf naar de volgende fase te laten groeien.

Althans, als het goed is. Er bekroop mij namelijk onlangs een zeer ongemakkelijk gevoel toen ik aanwezig was bij een niet nader te noemen evenement voor investeerders. Tijdens deze avond konden jonge startups zich presenteren aan een groot publiek, waar ook veel business angels tussen zaten. In een aanloopperiode van enkele maanden konden ondernemers uit de gehele wereld zich aanmelden en een finaleplaats winnen. Hiervoor moest je letterlijk je concurrenten knock out slaan, door in een boksring niet alleen je eigen bedrijf aan de man[2] te brengen, maar ook de zwakke punten van de ander te benoemen. De aankondiging van de showmaster Get ready to rumble was dus wel op zijn plaats.

Gedreven ondernemers
Tijdens de finale werden acht ondernemers gepresenteerd aan een panel van vier gerenommeerde investeerders. Hun vragen na afloop van iedere ronde legden nog eens wat extra druk op de soms toch al nerveuze ondernemers. De ondernemers deden hun uiterste best om in 3 minuten te vertellen waarom zij het bedrijf gestart waren, welk probleem zij wilden oplossen en hoe zij van plan waren met dat plan de wereld te veroveren. Alle acht finalisten hadden hun product inmiddels al op de markt gebracht, of een testversie klaar. Stuk voor stuk gaven zij aan dat er door een team van gedreven ondernemers tot in de kleine uurtjes aan het product werd gewerkt. Cola en pizza waren voor veel van hen dagelijkse kost. Wat zij er niet bij vertelden, maar wat ik weet uit mijn gesprekken met dergelijk gedreven ondernemers, was dat ze geen tijd of geld meer hadden om een fatsoenlijke maaltijd klaar te maken, of om op wat voor manier dan ook aan hun eigen gezondheid te werken. De gezondheid van het bedrijf, in termen als groei en winstgevendheid, gaat boven alles, inclusief hun eigen gezondheid.

De leefstijl die deze startups er op na houden staat vaak in schril contrast met dat van de investeerders, de business angels. Doordat zij hun schaapjes op het droge hebben, kunnen zij er vaak een luxe leefstijl op na houden. Strak in het op maat gesneden pak nipten zij op deze avond aan hun champagne, keken af en toe verveeld op hun designer horloge, of wierpen een schalkse blik naar enkele dames in het publiek.

Duivels in vermomming?
Precies op dat moment vroeg ik mij af of het allemaal wel zo bedoeld was. We willen toch naar een circulaire economie? We willen toch geen apenrots gedrag meer met winnaars en verliezers? Ik herkende weinig terug van deze ambities.
Macht corrumpeert. En geld is macht. Zo simpel leek het die avond. De ondernemers waren marionetten die dansten aan de touwtjes van de investeerders. Als zij hadden gezegd “Spring!” dan hadden zij waarschijnlijk allemaal een torenhoge sprong gemaakt.
Dus hoezo ‘business angels’? Een engel is toch iemand die je beschermt? Iemand die goed voor jou zorgt als het even spannend wordt? Dit leek in de verste verte niet op een zegen uit de hemel, maar eerder op een duivel in vermomming.

Met maatschappelijke verantwoordelijkheid
Maar…… nu ik mij de afgelopen tijd meer in de wereld van investeerders begeef, put ik hoop uit de opkomst van impact investors. Dit zijn investeerders die, net als business angels, geld investeren in een bedrijf met als hoofddoel om maatschappelijk rendement te halen. Wanneer zij overwegen om te investeren in een bedrijf kijken zij in eerste instantie naar de bijdrage die het bedrijf heeft aan een betere wereld. Welk maatschappelijk probleem lost dit bedrijf op? Zij zien hun vermogen als catalysator van een positieve beweging op thema’s als armoede, honger, mensenrechten, milieu en zorg. Hiervoor verlangen zij niet de hoofdprijs qua financieel rendement, maar kijken zij vooral hoe het bedrijf op niet-financiële indicatoren presteert.

Het is mijn hoop dat de twee termen business angel en impact investor in de nabije toekomst in één adem kunnen worden genoemd, en dat vermogende particulieren hun verantwoordelijkheid oppakken om met hun geld een positieve bijdrage te leveren aan onze samenleving.

[1] Een goede indicatie van de groei van het aantal business angels is volgens InvestorMatch de toename van het aantal business angel netwerken. In Europa groeide het aantal investeerdersnetwerken in de periode 2007 tot 2011 met 75% van 236 naar 409 netwerken, tegenover een groei van 38% in Amerika. Op dit moment zijn er in Europa ongeveer 4.500 informal investors actief, die in 2010 voor bijna € 200 miljoen in startende- en snelgroeiende bedrijven investeerden. In Nederland waren er in 2011 ongeveer 2.500 Nederlandse informal investors die in totaal € 14 miljoen investeerden.

[2] Hoewel hier het woord man in de overdrachtelijke vorm wordt gebruikt is het opvallen dat business angels inderdaad overwegend mannen zijn. Uit onderzoek van Business Angels Netwerken Nederland bleek dat slechts 3% van de investeerders vrouwen zijn.