Er lijkt iets grondig mis met de lerarenopleiding. De opleiding slaagt er niet in om al haar studenten te overtuigen van haar nut en noodzaak; er zijn relatief veel ontevreden studenten. Zoals Marijn van Dijk die onlangs in de Volkskrant haar beklag deed, en Aafke Romeijn die in Vrij Nederland haar gal mocht spuien. Ook Aleid Truijens pleitte in een kritische column voor het afschaffen van de lerarenopleiding.

Ook intern zijn kritische geluiden te beluisteren. Maar achter de schermen wordt ook gewerkt aan alternatieven. Op 15 september 2014 hebben minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker van Onderwijs groen licht gegeven voor de plannen om een nieuwe lerarenopleiding te starten. Volgens minister Bussemaker vormen goede leraren de sleutel tot beter onderwijs, mits het onderwijs hen blijft uitdagen en hen de kans biedt om verder te groeien, binnen of buiten hun vak. Op deze nieuwe lerarenopleiding kunnen docenten met een eerstegraads bevoegdheid in het voortgezet onderwijs zich ontwikkelen tot ‘meester‐docenten’. De Nederlandse School (dNS), zoals de lerarenopleiding gaat heten, start in september 2015. Het ministerie zal de eerste twee lichtingen voor vijftig procent subsidiëren.

De nieuwe docent
Toch komen de plannen deze keer niet uit de koker van het ministerie. Initiatiefnemers van dNS zijn Hans van der Wind (Van Dijk Educatie) en Map Nihom (Maps Originals). Zij vinden dat het vak van leraar is uitgehold en het opleidingsniveau van docenten dramatisch is gedaald. Leraren draaien hun verplichte stof af, komen nauwelijks toe aan het overdragen van actuele kennis, het verbinden van vakgebieden of het inspireren van leerlingen. Leraren moeten weer leermeesters worden, vinden de oprichters van dNS. Om dat te bereiken gaat de Nederlandse School docenten actief bijscholen. In samenwerking met een grote groep specialisten hebben zij een visie ontwikkeld die het lesgeven in een nieuw perspectief plaatst. Op dNS ontwikkelen docenten hun onderzoekende, creatieve en ondernemende kwaliteiten en hun persoonlijke kwaliteiten. Daardoor kunnen zij het vak van docent opnieuw vorm en inhoud geven. In plaats van onderwijs  vanuit voorgeschreven en vastgestelde routes, zullen docenten hun eigen onderwijsplan ontwerpen.

Eigen regie
Het initiatief, dat is ontwikkeld mede door mensen uit het onderwijs zelf, biedt volgens minister Bussemaker perspectief op nieuwe carrièrepaden in het onderwijs. Het past goed in de ambitie om leraren meer regie te geven over hun eigen ontwikkeling en hen eigenschappen te laten ontwikkelen, zoals leiderschap en creativiteit, waarmee zij het onderwijs op hun school verder vorm kunnen geven. Toekomstig directeur Ilja Klink (37), nu nog directeur van het Amsterdamse Hyperion Lyceum, ondersteunt die ambitie. Zij wil docenten hun eigen verantwoordelijkheid teruggeven en met een been in de moderne samenleving zetten. En ze wil af van het stereotiepe beeld van leraren die hun klas in hun eigen wereld groot brengen of mopperen over de beslissingen uit Den Haag.

Ondernemen
Een van de drie basisonderdelen in het programma van dNS is dan ook ondernemen. Docenten die vooral hun lokaal inkijken past niet meer bij de huidige maatschappij, waar leerlingen na schooltijd in contact komen met bloggers, startups en een open politiek debat. Docenten moeten de maatschappij meer binnen laten komen en zelf ook meer naar buiten treden. Een tweede pijler is het ontwerpen van nieuwe vormen van lesaanbod, het liefst vakoverschrijdend of zelfs schooloverschrijdend. Ten slotte is er een basisonderdeel onderzoeken. Wat blijkt te werken? Bij welke leerstijl? En bij welk kind?

Commitment
De nieuwe lerarenopleiding wordt een soort MBA voor docenten, met een strenge selectie aan de poort, zodat echte topdocenten worden opgeleid. Leraren kunnen er dus – vanwege de richtlijnen van het ministerie –  geen eerste of tweedegraads bevoegdheid behalen, daarvoor blijft een driejarige opleiding nodig. De leraren die meedoen, starten per school met drie docenten tegelijk. Daarmee hoopt de school te voorkomen dat docenten terug komen met nieuwe ideeën waar  niemand interesse in toont of waar geen ruimte voor is. Het moet echt een common interest van de school zijn, waar het hele team achter staat.

In 2015 van start
De Nederlandse School is een onafhankelijke stichting en kent geen winstoogmerk. Met een minimale overhead en een efficiënt samengestelde staf kan de school vanaf het begin kostenneutraal werken. De initiatiefnemers hebben inmiddels ruim 1 miljoen euro in de ontwikkeling van dNS geïnvesteerd. Het is de bedoeling dat in september 2015 zestig deelnemers van start gaan, afkomstig van twintig te selecteren partnerscholen, waarvan de schoolleiders de ambitie hebben om zich te committeren aan nieuwe vormen van onderwijs. De opleiding duurt anderhalf jaar. De verwachting is dat er al snel per lichting 180 deelnemers zullen zijn. Dan is er ook plaats voor zij-­instromers uit het bedrijfsleven en de wetenschap.