De Ruimte is een democratische school voor leerlingen van 4-18 jaar. Het onderwijs wordt ingericht door de leerlingen zelf. Vanuit hun eigen interesse en enthousiasme nemen ze initiatief om iets te maken, uit te zoeken of te ondernemen.  Zo zetten ze zelf een musical op, ze bouwen hutten en bakken koekjes, lezen elkaar voor, maken sommen of bouwen een website,  Leren vindt plaats als natuurlijk onderdeel van de schooldag. De leerlingen van verschillende leeftijden en hun begeleiders en docenten vormen een levendige leergemeenschap, waarin niet alleen samen wordt gewerkt en geleerd, maar waarin de leerlingen ook voor elkaar zorgen en zelf de leeromgeving schoon en opgeruimd houden.

Spelenderwijs
Spelen heeft een centrale plaats: niet als apart onderdeel, maar als een houding  van openheid, nieuwsgierigheid en experimenteren. Bij spelen is de uitkomst van wat de leerlingen doen onzeker, waardoor ze nieuwe dingen ontdekken en leren. Daarbij lopen de leerlingen steeds tegen de grenzen aan van wat ze niet weten of kunnen. Ook lopen ze soms aan tegen de grenzen van andere leerlingen. De begeleiders of docenten helpen de leerlingen waar nodig door een veilige plek te biden waarin de leerlingen met elkaar kunnen overleggen en het conflict zelfstandig kunnen oplossen. De begeleiders nemen nooit de rol van scheidsrechter op zich, maar helpen de kinderen er zelf uit te komen.
Spelen is tevens een manier om emoties te verwerken. Denken, voelen en doen worden zo geïntegreerd. Op deze manier leren leerlingen om te kunnen functioneren in een complexe, voortdurend veranderende wereld.

Kringen

Kringen
Net zo belangrijk als het didactisch concept is de democratische inrichting van de school. De organisatie van de school is opgebouwd uit kringen, die naar behoefte kunnen ontstaan en ook weer verdwijnen. Elke kring heeft eigen beslissingsgebied en neemt beslissingen op sociocratische wijze. De stemmen van alle aanwezigen tellen, waarbij personen die een bezwaar hebben actief bijdragen aan een oplossing die hun bezwaar wegneemt. De belangrijkste kring is de schoolkring die als doel heeft de school zodanig te besturen dat de school en veilige omgeving is waarin leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Alle leerlingen en begeleiders hebben een stem in de schoolkring en iedereen kan agendapunten inbrengen. In de bemiddelingskring worden problemen besproken die niet onderling kunnen worden opgelost. Zo leren leerlingen om naar elkaar te luisteren en met elkaar tot goede afspraken te komen. In de onderzoekskring overleggen kinderen en begeleiders alsgelijkwaardigen over toepassing van de huisregels. Wie een overtreding ziet, kan de betreffende leerling of begeleider oproepen, waarna wordt besproken wat er moet gebeuren. Door de directe betrokkenheid van alle leerlingen bij de afspraken in de school, en de directe betrokkenheid bij de uitvoering leren kinderen omgaan met regels, ervaren zij wat de consequentie is van het overtreden van een regel en leren zij verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen keuzes en gedrag.

Voldoen aan de eisen
De Ruimte wordt niet bekostigd: het is een particuliere school die geen overheidssubsidie ontvangt. De Ruimte is gehuisvest in een vrij oud gebouw midden in de natuur. Naast enkele vaste begeleiders,die bevoegd zijn, wordt de begeleiding door actieve ouders en vrijwilligers. Ouders betalen een fors bedrag aan schoolgeld. Anders dan de Sudbury scholen, waarvan de Inspectie onlangs concludeerde dat de school niet voldeed aan de eisen van de Leerplichtwet, oordeelt de Inspectie positief over De Ruimte. Volgens het Inspectierapport besteedt de school aantoonbaar aandacht aan basisvaardigheden en bereidt leerlingen voor op vervolgonderwijs. De voortgang in ontwikkeling wordt bijgehouden en gekoppeld aan de kerndoelen.De leerlingen hebben regelmatig een gesprek met een mentor over de vorderingen op specifieke leergebieden. De resultaten van de leerlingen liggen op het niveau dat gezien hun leeftijd en/of capaciteiten mag worden verwacht.