Als je eens een blanco vel nam en je droomschool zou tekenen, wat voor school zou er dan uitkomen? Basisschool Sint-Paulus in Sint-Denijs-Westrem (België) durfde dat en het leidde tot een forse transformatie. De school ging zich anders, slimmer organiseren. Met nesten, families en een mobiel team.

Nodig 
Het water stond de leerkrachten aan de lippen. De sfeer in het team was niet goed, er waren collega’s die wel en collega’s die niet wilden vernieuwen. En het  leerlingenaantal ging naar beneden.” Ten einde raad klopte directeur Wim Depoorter van basisschool Sint-Paulus in Sint-Denijs-Westrem aan bij het schoolbestuur. Flanders Synergy, een consultancy gespecialiseerd in innovatieve arbeidsorganisaties, hielp hem om zijn school slimmer te organiseren.

Vanuit eigen nest uitvliegen
In de nieuw ingerichte school starten de kinderen ’s morgens in hun eigen nest. Vanuit hun veilige nest vliegen ze uit naar hun familie voor gezamenlijke activiteiten met het jaar boven of onder hen. Groep een en groep twee, groep  drie en vier vormen zo telkens een familie. 2 families zijn dan weer een community waarin kinderen samenwerken aan grotere projecten. En brugmomenten tussen alle families zijn ook voorzien. Op deze manier bouwt de school bewust aan een brug tussen de kleuter- en lagere school. De kinderen groeien naar de lagere school zonder dat ze het doorhebben. Er zijn kleuters die al meesnoepen van de leerstof van groep drie. En sommige kinderen uit groep drie willen nog wat langer spelen.

In het diepe
Na het dromen, waarij alle leerkrachten betrokken waren, ontstond er een kernteam dat de diepte in ging. Deze leerkrachten hebben veel nagedacht en uitgetekend. Maar om te voorkomen dat de motivatie zou verdwijnen besloot  het kernteam na 6 maanden om in het diepe te springen en onderweg maar bij te sturen.Vanaf het begin zijn de ouders bij het proces betrokken geweest. Ook zij tekenden hun droomschool. In het begin was er wel wat weerstand bij ouders die schoolprestaties belangrijker vinden dan sociaal-emotionele aspecten. Ondertussen denken ze enthousiast mee.

Ondersteuning
Een essentieel element van de droom van leerkrachten van Sint-Paulus bleek: sterke differentiatie voor elk kind, mét genoeg ondersteuning voor de leraren. Nu staan leerkrachten soms met twee of drie voor een groep. In het nest of de familie krijgt de leerkracht bovendien ondersteuning van een mobiel team. Directeur Wim Depoorter: “We hebben los van mensen, functies, kleuter- of lagere school geteld hoeveel uren we hebben en alle uren op een grote hoop gegooid. Toen  hebben we gekeken wat we nodig hadden voor sterke differentiatie, ondersteuning en overleg en daar hebben we namen op geplakt. In het mobiele team zit dus bijvoorbeeld de zorgleerkracht, maar ook de turnleerkracht. De eerstelijnszorg gebeurt ook door de leerkracht zelf.’

Meer gezamenlijkheid
Volgens juf Nathalie Neirinck de nieuwe inrichting van de school veel voordelen. “We werken veel meer samen en hebben veel steun aan elkaar. Als je niet goed weet wat te doen met een leerling, vragen we veel spontaner dan vroeger advies aan een collega. Je hoeft ook niet veel uit te leggen, want je collega kent dat kind ook van in de familie of uit de mobiele ondersteuning. In het begin van het schooljaar ken je je leerlingen ook al heel goed van tijdens de gemeenschappelijke activiteiten.”

Eigen regie
Het werk kan ook meer worden verdeeld wanneer leerkrachten samen of met drieën voor een groep staan. “Met het werk dat je er insteekt, kan je meer doen en bereiken omdat je samenwerkt. Vroeger hadden we af en toe eens een uurtje hulp. Nu hebben we ondersteuning van de familiejuf en een collega uit het mobiele team. Zo kun je je leerlingen zoveel meer bieden.”
Directeur Wim: “Nu vragen mijn leraren of ze die handleiding echt moeten volgen. Ze willen liever zelf hun lessen ontwerpen. Ik had nooit gedacht ze zo ver te krijgen! We zijn klaar met de standaard lesjes met een inleiding, midden en slot. We vertrekken nu veel intenser van de leerdoelen en gebruiken daarvoor elementen uit verschillende handleidingen.“

En voor de leerlingen?
Door slimmer te organiseren werken de kinderen harder zonder dat ze het zelf doorhebben. Maar zo ziet het er niet uit. Overal zitten kinderen in de gangen, voor de klasdeur of in gezellige hoekjes. Ze schuiven spontaan naar elkaar toe om samen te werken. Juf Nathalie: “Daar konden we vroeger alleen maar van dromen. De sfeer op school is veel beter. En vooral: er wordt minder gepest. Er is meer maatwerk. De lat ligt voor alle leerlingen daar waar ze getriggerd worden. Vroeger was de klassikale instructie voor sterke leerlingen te lang terwijl andere leerlingen niet mee konden komen. Nu is er een korte instructie en gaan de leerlingen snel aan het werk met een opdracht in hun leerzone.”

Anders leiding geven
De rol van de leerkracht verandert, maar die van directeur ook. Vroeger regelde directeur Wim uitstapjes, informatiemomenten met de ouders, maar dat doen de leraren nu zelf. Hij is meer misbaar. Zijn  toegevoegde waarde als directeur  ligt vooral in het verankeren van het slimmer organiseren, de nieuwe structuur, de financiën en het team coachen. Hij zorgt ervoor dat de zin en het plezier blijven, en dat het team met elkaar verbonden is.

Valkuilen
Directeur Wim: “Natuurlijk was er weerstand bij zulke grote veranderingen. Hoewel we samen met het hele team onze droomschool en nieuwe organisatiestructuur hebben uitgetekend, waren er toch collega’s die zich er echt niet in konden vinden. Sommigen zijn andere uitdagingen aangegaan of deeltijds gaan werken. Nieuwe leerkrachten werven is niet altijd een oplossing  want die zijn in de lerarenopleiding opgeleid voor het oude systeem. We zoeken nog hoe iedereen evenveel verantwoordelijkheid kan opnemen. Iedereen is bijvoorbeeld om beurten verantwoordelijke van een familie of community, maar dat is nog wennen.”

Bron: Klasse