In de Correspondent pleit Rob Wijnberg ervoor om tot aan de verkiezingen geen nieuws meer te kijken. Hij stelt dat nieuws de meest ongezonde, ziekmakende en verslavende drug van de moderne tijd is en dat we er allemaal aan verslaafd zijn.
Nepnieuws en echt nieuws
Verkiezingsuitslagen worden, meer dan wat ook, bepaald door wat er twee weken voor de stembusgang in het nieuws is. Na de verkiezing van Trump in Amerika lijkt het even of nepberichten de hoofdoorzaak zijn van slecht geïnformeerd publiek en het stemgedrag van Amerikanen. Maar, zo stelt Wijnberg, het échte nieuws is minstens zo erg.
Acht op de tien volwassenen in de westerse wereld consumeren dagelijks nieuws, ongeveer een uur per dag. Nieuws is de belangrijkste bepaler geworden van ons wereldbeeld, belangrijker dan kerk, opvoeding, sociale klasse, politieke ideologie of zuil. Nieuws bepaalt ons beeld van het eigen land, van andere landen en culturen, van andere groepen mensen en van de politiek. Het nieuws dat we dagelijks tot ons nemen bestaat een niet-aflatende stroom sensationele, negatieve en contextloze incidenten. De basisingrediënten zijn conflict, ophef en gevaar. De emoties die dergelijke berichten opwekken zijn verontwaardiging, woede en angst. Dat een vliegtuig veilig is aangekomen, dat er minder verkeersslachtoffers zijn en de criminaliteit is gedaald, daar verkoop je geen kranten mee. Nieuws is iets bedreigends, iets spectaculairs, iets controversieels.
Eenzijdig
Slechts mondjesmaat in het nieuws is berichtgeving over opwarming van de aarde door menselijke CO2-uitstoot. (Terwijl de wereld is nog nooit zo warm is geweest). Ook de groeiende ongelijkheid tussen rijk en arm en de voedselvoorziening in de wereld halen zelden de voorpagina’s. Tijdens de Amerikaanse verkiezingen werd over klimaatverandering niet een keer een vraag gesteld. Als je kijkt naar het nieuws dat wel de voorpagina’s haalt, staat terrorisme op nummer 1 (terwijl de kans dat je in een pinda stikt groter is). Immigratie en vluchtelingen volgt (terwijl slechts 1 op de 65 vluchtelingen in de wereld asiel aanvraagt aan in Europa). Aanslagen, radicale moslims, criminele buitenlanders, witte agenten die vechten met zwarte demonstranten, vluchtelingen die vrouwen verkrachten, dat verkoopt.
Effect
Het effect van de dagelijkse portie nieuws laat zich raden. Wie elke dag de wereld beziet uitsluitend beziet via het nieuws heeft een cynischer, negatiever en onjuister beeld van zo’n beetje alles. Een ‘nieuwsjunk’ overschat schromelijk het gevaar van dreigingen als terrorisme, denkt ten onrechte dat geweld op straat toeneemt, denkt negatiever over buitenlanders dan de feiten rechtvaardigen en is cynischer over politiek dan goed is voor een democratie. Aldus Wijnberg.
Paradox
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat 80 procent van de Nederlanders (zeer) tevreden is over het eigen leven; tegelijkertijd zijn deze mensen zonder uitzondering somber over de samenleving als geheel, aldus het SCP. Een paradox, die te herleiden is op een misleidende bron: nieuws. Nieuws doet ons stelselmatig uitzonderingen aanzien voor de regel – en verleidt politici voortdurend tot het maken van regels voor de uitzondering, zoals voor fraude met bijstandsuitkeringen. Slechts een half procent van de fraude in Nederland is fraude met uitkeringen. Of met verregaande veiligheidsmaatregelen die onze vrijheid beperken, terwijl de kans dat je in een westers land slachtoffer wordt van een aanslag, 1 op de 20 miljoen is.
Nieuwsberichten maken ons bang voor de verkeerde dingen en wantrouwend tegenover de verkeerde mensen. Ze maken ons cynisch over de samenleving, de politiek en elkaar. Aan nepnieuws is tenminste nog iets te doen. Maar het echte nieuws houdt ons in een wurggreep.
Tijd om te ontgiften
Wijnberg stelt daarom voor om van 1 januari 2017 tot aan de verkiezingen onze tv uit te zetten, onze radio op zacht, de krant in de kattenbak en nu.nl op mute. In het volle uur per dag dat we daarmee besparen, acht volle werkdagen in drie maanden, kunnen we vijf goede boeken lezen, de verschillende partijprogramma’s doorbladeren en tien gesprekken aanknopen met willekeurige onbekenden. Als heel Nederland drie maanden lang geen nieuws volgt, een echte detox ondergaat, zouden de verkiezingsuitslagen in maart ons wel eens echt kunnen verrassen. Zonder enig idee wie er voor- of achterstaat, zonder enig idee wie met wie ruzie heeft, zonder enig idee wie wie uitsluit.
Doe je mee?
Ik ben al maanden op een dieet van spaarzaam nieuws tot me nemen. Maar toch, na de verkiezing van Trump liet ik me toch weer verleiden. Ik ga misschien niet het nieuws helemaal uit mijn dag schrappen, maar ik ga de tijd ervoor flink reduceren en vooral: veel op zoek naar positieve nieuwsberichten, die laten zien dat het wel kan. En dat de wereld waarin we leven, nog nooit zo veilig is geweest.
De onderstroom
Ik doe mee. Al zo’n vijf jaar negeer ik het nieuws. En dat bevalt al vijf jaar héél erg goed. Ik mis alles terwijl ik het sterke gevoel heb dat ik niets mis. Ik heb er een blog over geschreven, misschien vind je het leuk om te lezen. Je vindt het blog via http://www.jacobusdeboer.nl/geen-nieuws-meer.