Zonder enige ervaring als schoolleider begon Ilja Klink in 2011 als rector van een nieuwe school, Het Hyperion Lyceum in Amsterdam- Noord. Veertig leerlingen, dertien docenten en drie lokalen in een bestaand schoolgebouw. Ouders, leerlingen en docenten begonnen aan een achtbaan, met het motto Nihil Volentibus Arduum: voor wie wil, is niets te moeilijk!

Iets nieuws ontwikkelen
Gemeenschappelijk was het verlangen om iets te starten dat nog niet vast stond, waar geen vastomlijnd plan voor was. Tegelijk moest er veel gebeuren. De veertig leerlingen moesten les krijgen, en goed ook. De ouders moesten worden betrokken bij de ontwikkeling van de school. We wilden dat ze tevreden zouden zijn en blijven met hun keuze. Het Hyperion moest naamsbekendheid krijgen in de stad Amsterdam. En het volgende schooljaar moesten minimaal 80 nieuwe leerlingen zich aanmelden. Klink: “Het was lastig in het begin: de meeste schoolleiders zijn van een zekere leeftijd, ik was een jonge vrouw. En niemand had ooit van het Hyperion gehoord.”

Eigen visie op onderwijs
Het eerste jaar investeerde Klink veel tijd in nadenken over onderwijs, samen met de docenten en de ouders.” Kritisch en rationeel leren denken met oog voor mens en maatschappij stond voor hen centraal. Het Hyperion Lyceum gaat ervan uit dat de leerlingen leergierig en getalenteerd zijn. Het onderwijs geeft leerlingen de intellectuele bagage mee om een kritisch burger te worden met een grote maatschappelijke betrokkenheid. De docenten wilden meer op projectbasis werken, vakken combineren, en langere lesuren geven om rust te creeren in de school.

Eigentijdse vakken
Ilja Klink en haar collega’s bedachten een nieuw schooltype, het Atheneum-plus, waarvoor ze drie nieuwe vakken ontwikkelden: grote denkers, logica & argumentatieleer, en lifestyle informatics. Later kwam daar nog drama en rede bij. Door het observeren van een mandarijn krijgen de leerlingen inzicht in het denken van Aristoteles, Franse voorzetsels worden ingestudeerd door dansen op rapmuziek, het vak Duits is vervangen door Spaans.

Open dag
In februari van het eerste schooljaar vond de eerste open dag plaats. Het was erop of eronder. Als de vereiste 80 leerlingen zich zouden aanmelden, zou de school haar eigen semipermanente gebouw krijgen, 500 meter verderop. Alle leerlingen hadden 50 Hyperion-stickers gekregen met de opdracht ze op iedere lantaarnpaal te plakken die ze tegenkwamen. Graffiti met het logo van de school en de data van de open dagen waren op de stoepen van Amsterdamse basisscholen gespoten. Tijdens de open dag reden vijf vaders af en aan met busjes om de bezoekers van het ene naar het andere gebouw te rijden. Er kwamen fietstaxi’s die bezoekers vanaf de pont naar de open dag fietsten. Dochters van docenten schonken de hele dag koffie en thee en maakten tosti’s voor de bezoekers. Een vader maakte foto’s, moeders organiseerden en coördineerden, leerlingen leidden bezoekers rond en docenten gaven samen met leerlingen proeflessen. Meer dan 800 ouders en kinderen bezochtten de school, 134 kinderen meldden zich  aan en het nieuwe gebouw kwam er.

Succes
De nieuwe manier van lesgeven sloeg aan. Het meer projectmatige onderwijs beviel zowel de leerlingen als de docenten. Al snel kreeg de school meer aanmeldingen dan er plaatsen zijn. Klink: “De eerste keer was dat vreemd en pijnlijk, maar het was ook een bewijs van ons succes.” 

Nieuwe uitdaging
Nog voordat de eerste leerlingen van het Hyperion eindexamen hadden gedaan was het voor Ilja Klink tijd om verder te kijken. Ze had veel taken uit handen gegeven aan de docenten en zichzelf in feite overbodig gemaakt. Als het aan haar had gelegen, was er geen opvolger gekomen: het docententeam kon de schoool prima zelf leiden. Ilja Klink werd  directeur van alweer een nieuwe school, een nieuwe ambitieuze lerarenopleiding, De Nederlandse School. “De initiatiefnemers van dNs wilden niet iemand van de gevestigde orde aan het hoofd, juist niet. Ze zeiden tegen me: je bent jong en je hebt jezelf bewezen met het van de grond af opzetten van Hyperion, wil je dat voor ons ook doen?”

Leerschool voor meester en gezel
Opnieuw bedacht ze met de collega’s een nieuwe onderwijsvorm: een leerschool voor meester-docenten, volgens het meester-gezel principe. “We kijken naar het leraarschap als een ambacht. En we zien voor onze opleiding erg veel in het idee van de meester en zijn gezel.” De Nederlandse School krijgt geen vast gebouw: de lessen vinden overal plaats waar kennis te halen valt. Dat kan ook de keuken van een topkok zijn, het atelier van en kunstenaar of bij een startup. Er zijn drie domeinen binnen de opleiding: onderzoeken, ondernemen en ontwerpen. “Leraren moeten creatiever en ondernemender worden, we hebben als vakgenoten veel te lang stilgestaan.”

Lerend werken en werkend leren
Tijdens een traject van studio-tweedaagsen en ontmoetingen gaat het om innovatie van het onderwijs en om verdieping van de beroepspraktijk. Tijdens de studiodagen gaan zorgvuldig samengestelde groepen onderzoek doen naar de gewenste onderwijsvernieuwing op ieders school. De vernieuwing wordt ontworpen en uitgevoerd. In de studiodagen wordt leren en werken gecombineerd en vindt voortdurend toetsing plaats van betrokkenen buiten de leergroep. In de groep worden gaandeweg ook samenwerkingsvaardigheden versterkt en ontstaat zicht op eigen kracht (en zwakte) en die van anderen.

De blik naar buiten
Als onvermoeibare ambassadeur van dNs trok Ilja Klink het afgelopen jaar door het land, op zoek naar partnerscholen. Ze ontdekte dat er veel vernieuwing plaatsvindt in het onderwijs, maar meestal geïsoleerd binnen een school. Leraren in het land zijn blij met het initiatief van dNs omdat het hen de gelegenheid biedt om samen met collega’s te experimenteren en van elkaar te leren. De nieuwe lerarenopleiding wil de geïsoleerde vernieuwingen bundelen en meer de buitenwereld binnen brengen in de scholen. “Als je als leraar meer contact hebt met de wereld buiten school, zullen zij-instromers vaker kiezen voor het onderwijs. Er zal meer waardering komen voor het leraarschap als het mooiste beroep.”