De Baskische organisatie Mondragón maakt hoogtechnologische producten en is één van de grootste bedrijven van Spanje. In de afgelopen vijftien jaar verdrievoudigde het bedrijf het aantal arbeidsplaatsen en ondanks de crisis blijft het bedrijf banen scheppen.Eigenlijk bestaat Mondragón uit 120 coöperaties. Naast industriële coöperaties (bijna driekwart) zijn er een bank, een warenhuisketen, vier landbouwcoöperaties, acht onderwijscoöperaties, vijf dienstencoöperaties en veertien coöperaties rond onderzoek en ontwikkeling. Er werken 85.000 mensen bij Mondragón

Mondragon bestaat uit allemaal werknemerscoöperaties: elke medewerker is mede-eigenaar en de werknemers beslissen gezamenlijk welke keuzes het bedrijf moet maken. Jaarlijks kiezen de medewerkers een managing director en zij kunnen deze ook ontslaan. Ruim een derde van de medewerkers is betrokken bij het strategisch plan van hun bedrijf. In tijden van crisis beslissen medewerkers samen welke maatregelen nodig zijn. Zo besloten bijvoorbeeld de arbeiders van de koelkastenfabriek op democratische wijze om acht procent van hun loon af te staan om gedwongen ontslagen te voorkomen en de harde klappen van de crisis gezamenlijk op te vangen. De werknemers moeten zich inkopen als aandeelhouder (ze brengen gemiddeld 15.000 euro in, te betalen in maximaal vijf jaar) en zijn dus financieel afhankelijk van de eigen resultaten. Het verschil tussen de laagste en hoogste lonen mag niet meer dan 1: 6,5 zijn. Alleen de bank vormt hierop een uitzondering. (ter vergelijking: in sommige Amerikaanse bedrijven is dit 1:400)
Vijftien tot maximaal veertig procent van de bruto winst wordt herverdeeld voor noodzakelijke herstructureringen en voor drie fondsen op het niveau van de hele groep, het Onderwijsfonds, het Solidariteitsfonds en het Investeringsfonds (om nieuwe coöperaties op te richten of om nieuwe activiteiten te ontwikkelen binnen de bestaande coöperaties). Van de netto winst gaat 45 % naar de reserves van de coöperatie. De overige winst gaat naar de leden. Het bedrag wordt niet uitgekeerd, maar gekapitaliseerd zodat iedereen een kapitaal opbouwt (als pensioenvoorziening)

Hier kun je de documentaire bekijken die door de VPRO werd uitgezonden in het programma Tegenlicht.