Wat er aan vernieuwing gebeurt in het onderwijs is dikwijls niet zichtbaar. Toch is het onderwijs wel degelijk in beweging. Ook op scholen realiseren steeds meer mensen dat het huidige onderwijs  niet meer voldoet voor de kinderen van deze tijd. Overal ontstaan  kleine vuurtjes, soms opgestookt door een groep docenten, soms door een bevlogen schoolleider en soms door samenwerkende scholen. Het risico van kleine vuurtjes is echter dat ze na verloop van tijd dikwijls weer uitdoven. Waarom lukt het in het onderwijs  niet om deze ontwikkelingen met elkaar te verbinden, zodat vernieuwers van elkaar kunnen leren?

Krachten bundelen
Daarom wil de groep ‘Schoolleiders voor de Toekomst’ de initiatieven in scholen bundelen en daarmee het effect vergroten. Jan Fasen, directievoorzitter van het Mundiumcollege in Roermond nam, samen met Jasmijn Kester, rector van het Vathorst College in Amersfoort en Harald Wiggers, directievoorzitter van het Liemers College in Zevenaar, het initiatief tot ‘Schoolleiders voor de toekomst’. Het initiatief komt voort uit United4Education, een breed platform van mensen in het onderwijs, dat tot doel heeft om onderwijsvernieuwingen te verbinden door middel van een website, een Facebookpagina en bijeenkomsten in het land. U4E is zelf weer verbonden met het gedachtengoed van NL Kantelt. Omdat de beweging die United4Education op gang wilde brengen, moeizamer ging dan gedacht, zochten de schoolleiders de samenwerking met Schoolinfo dat namens de VO-raad het project Leerling 2020 uitvoert. Schoolinfo ondersteunt U4E en Schoolleiders voor de toekomst met mensen en middelen.

Schoolleiders als verbinders
Het gaat de Schoolleiders voor de Toekomst nadrukkelijk niet om een nieuwe organisatie met een eenduidige onderwijsvisie, maar om het leren en profiteren van elkaars ervaringen en om samen volgende stappen te zetten. Vanuit ieders ambitie te vernieuwen op een manier die bij de eigenheid van ieders school past. Daarbij zien de schoolleiders een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd. Ze zijn bij uitstek degenen die mensen in de school in beweging zetten en hen faciliteren. Zij kennen de initiatieven binnen hun school en komen regelmatig bij andere scholen en kunnen dus uitstekend fungeren als verbinder van vernieuwingen.

Mission statement
Begin november 2016 brachten de initiatiefnemers een groep schoolleiders bijeen voor een tweedaagse bijeenkomst. De vijftien deelnemers kwamen allemaal uit hun eigen netwerk. Omdat iedere school anders is en een eigen context heeft zoeken de deelnemers niet naar de juiste vernieuwing. In een open setting onderzochten ze met elkaar hun successen en fouten in het moderniseren van het onderwijs. Zo ontstond een formulering van een mission statement richting een nieuw ecosysteem voor educatie :
‘Voor ons houdt een nieuw ecosysteem voor educatie in dat we de omslag willen maken van het organiseren van doceren naar het faciliteren van het leren van kinderen. De school wordt zo een oefenplaats om het leren voor het leven van vandaag en morgen te laten plaatsvinden. Kinderen worden hier uitgenodigd om richting te geven aan hun eigen toekomst.’

In gesprek met leerlingen
In maart werd een vervolgbijeenkomst gehouden, waarbij alle achttien deelnemers een collega uit hun eigen netwerk en minimaal een leerling uit hun school meenamen. Jan Rotmans en Sharona Ceha (van NL Kantelt) gaven een inspiratiesessie, evenals Erwin van Baarle (over de verandering die hij in de sportwereld teweeggebracht heeft door anders te gaan leidinggeven). Er vonden speeddates plaats, waarbij de schoolleiders met elkaar in gesprek gingen over de rol van de schoolleider in het onderwijs. De leerlingen werden in een parallel programma geïnspireerd om na te denken (en te doen!) over het onderwijs aan de hand van de film ‘Most Likely To Succeed‘. Aan het einde van de dag gingen leerlingen en schoolleiders met elkaar in gesprek over de toekomst van het onderwijs en over de rol van de schoolleider daarin.

Als schoolleider heb je de morele plicht om gebruik te maken van je mogelijkheden om datgene waarover je niet tevredene bent te veranderen, aldus Jan Fasen. Zelf zette hij zijn hele school op de kop door het lesrooster af te schaffen. Er zijn geen toetsen, geen klassen, alleen leraren en leerlingen. Allemaal binnen de kaders van de wet. Er is veel meer ruimte dan vaak wordt gedacht. Bij elkaar hopen de schoolleiders de inspiratie te vinden om met lef  het onderwijs verder te moderniseren.