Een website die wekelijks de allerbeste en relevantste boeken, podcasts, video’s en wetenschappelijke en journalistieke artikelen aanbeveelt aan iedereen die de wereld beter wil begrijpen. Dat was het idee dat Evgeny Morozov kreeg terwijl hij bezig was om alle boeken te scannen waarvan hij vindt dat hij ze ooit moet lezen. Dat weet hij, omdat hij een systeem heeft bedacht waarmee hij van alle boeken ter wereld kan bepalen hoe relevant ze zijn. En dat werkt niet alleen voor boeken, maar voor álle informatie en kennis. Dus bouwde hij aan een structuur, die hij The Syllabus noemde.

Niet populaire, maar relevante informatie
Het moest niet zomaar een verzamelsite worden. Evgeny Morozov is de belangrijkste criticus van de ideologie van Silicon Valley: online informatie verspreiden op basis van clicks, likes & shares, op basis van populariteit. Met The Syllabus bouwt Morozov een systeem dat op een nieuwe manier de relevantie van informatie bepaalt – en misschien wel veel beter dan Google. Met The Syllabus wil Morozov mensen aan het denken zetten. Bezoekers moeten zich kunnen abonneren op negen verschillende nieuwsbrieven, die linken naar de meest relevante informatie van de zestig belangrijkste thema’s van deze tijd. Zo kunnen bezoekers hun eigen, gepersonaliseerde nieuwsbrief samenstellen.

Geen duimpjes
Volgens Morozov is er iets fundamenteel problematisch aan de manier waarop informatie wordt ontdekt en verspreid. De grootste informatiebedrijven (Google, Facebook, Instagram, Twitter) zijn volledig afhankelijk van advertenties. Daardoor wordt er online die informatie beloond waar advertenties naast verkocht kunnen worden, informatie die klikt, die makkelijk te verpakken is en die gestandaardiseerd kan worden. Zo verdwijnt belangrijke, relevante informatie naar de achtergrond. Die laat zich niet makkelijk verpakken, wordt niet veel geretweet en krijgt geen duimpjes omhoog.
In plaats van duimpjes en likes gaat Morozov werken met gastredacteuren, interessante intellectuelen, artiesten en journalisten, die Morozovs systeem gaan gebruiken om informatie te ontdekken en deze te delen met de gebruikers van The Syllabus. De eerste gastredacteur is Brian Eno. In plaats van beroemdheden die iets posten op Instagram, hoopt Morozov dat intellectuelen de aandacht van hun achterban op de meer serieuze content weten te richten.

Wie is Evgeny Morozov?
De wit-Russische schrijver schreef in 2008 als blogger voor een paar Amerikaanse sites. In zijn artikelen liet hij niets heel van entrepreneurs, trendwatchers en andere figuren die het digitale tijdperk verheerlijkten. Hij fileerde hun utopische vergezichten en ontmaskerde mooie droombeelden. Zo bekritiseerde hij een boek waarin techgoeroe Jeff Jarvis beweerde dat een democratische samenleving zich geen privacy kan veroorloven, en dat het publiekelijk maken van informatie onder bepaalde condities, goed en wenselijk kan zijn. In zijn vernietigende recensie schreef Morozov dat de auteur het beter bij een tweet had gelaten in plaats van een boek vol te pennen.

Geen uitzonderlijke genialiteit…
Zelf schreef Morozov ook twee interessante boeken: The Net Delusion uit 2011 en To Save Everything, Click Here uit 2013. In deze boeken uitte hij fundamentele kritiek op Silicon Valley’s Big Tech, lang voordat anderen dat deden. Hij bestrijdt de mythe dat het internet en ‘de digitale snelweg’ unieke fenomenen zijn, en dat deze technologieën de innovatieve aanjagers zijn van de toekomst. Hij meent dat  iPhone, Google en Über helemaal geen historische uitvindingen zijn, mogelijk gemaakt door de uitzonderlijke genialiteit van tech nerds in Silicon Valley. De mythe was krachtig en invloedrijk. Google, Facebook en Amazon kregen juridische en fiscale uitzonderingsposities, omdat politici heel lang geloofden dat het uitzonderlijke bedrijven waren. En steden rolden blind de rode loper uit voor Uber en Airbnb.

Maar beursgenoteerde bedrijven
Maar volgens Morozov verblindt de mythe van het uitzonderlijke Silicon Valley ons voor de werkelijkheid. Politici en journalisten geloofden dat het internet de wereld zou democratiseren, en dat Google en Facebook idealistische bewegingen waren. Morozov laat zien dat deze zogenaamde genieën gewoon beursgenoteerde bedrijven  zijn, die hun aandeelhouders ieder kwartaal betere cijfers moeten tonen. Silicon Valley ontstaan en groeien doordat de Amerikaanse overheid, met haar belang om de Koude Oorlog te winnen, investeerde in dergelijke technologieën. De algoritmes van Googles zoekmachine werden gefinancierd door meerdere Amerikaanse ministeries. Westerse steden versoepelden tijdens de financiële crisis van 2008 de regels om je huis te kunnen verhuren, waardoor Airbnb enorm kon expanderen. Kortom, digitale technologie is niet zo uitzonderlijk. Het maakt onderdeel uit van bestaande systemen en staat niet los van de geschiedenis en de politiek-economische werkelijkheid.

Informatie beoordelen
Eigenlijk wilde Morozov een intellectuele geschiedenis van het internet schrijven en begon over andere onderwerpen te lezen, zoals informatietheorie, cybernetica, tegencultuur, lsd, architectuur, design, psychoanalyse, neoliberalisme en nog veel meer. Tegelijkertijd leerde hij nieuwe talen en wist dat hij nog veel meer boeken moest lezen. Maar hoe bepaal je wat je leest? Hij moest een manier bedenken om alle tien miljoen boeken in Harvard Library te beoordelen zonder ze te lezen. Zo ontwikkelde Morozov een systeem om de relevantie van boeken te bepalen, dat later zou uitgroeien tot The Syllabus.

Website bouwen
Hij kreeg een lumineus idee, om bij het einde te beginnen, bij de hypothetische index van het boek dat hij wilde schrijven. Daar moesten alle belangrijke concepten, mensen en ideeën in staan. Vervolgens moest hij een manier ontwikkelen om die te vergelijken met de inhoud van alle boeken die verschijnen en te berekenen hoe goed ze matchen. Hij begon te experimenteren met online zoekmethoden en scrapingtools. Hij bouwde appjes, programmeerde code, schreef scripts. Langzaamaan ontstond een eerste, rudimentair systeem. En het werkte. Hij maakte diverse trips naar de Harvardbibliotheek en scande duizenden boeken op zijn iPad. Met behulp van een klein team bouwde hij een website The Syllabus, die sinds oktober 2019  online is. Het is het tegendeel van Google, met al zijn advertenties: een rustige lijst van uiteenlopende onderwerpen, waarbinnen de beste artikelen, video’s en podcasts zijn geselecteerd. En je kunt er je eigen lijst van favorieten bouwen. Nu nog tijd om het allemaal te lezen.

Bronnen: De Correspondent, 22 oktober 2019,
Columbia Journalism Review, jan/feb 2014