Ook dit jaar weer heb ik ongelofelijk genoten van de kerstvakantie. Meer nog dan van de zomervakantie. Niet alleen is het de enige periode in het jaar dat mijn mailbox opvallend leeg blijft omdat vrijwel iedereen tegelijkertijd vrij is. Het is de enige winterperiode waarin ik niet in het donker de deur uit hoef en in het donker ’s avonds weer thuis kom. Als avondmens geniet ik er deze weken van om ’s avonds net zolang te lezen als ik wil, en pas op te staan als het al licht is.
Ik ben niet de enige die liever wat later op de dag actief wordt. Uit onderzoek blijkt dat pubers pas later op de dag actief worden en ’s ochtends slecht presteren. Het gangbare schoolrooster past niet bij het bioritme van pubers. Veel tieners lijden dan ook aan een permanent slaaptekort.

Betere prestaties in de middag
Bovendien leidt een vroeg schoolrooster tot slechtere prestaties. In de ochtend halen leerlingen aantoonbaar slechtere cijfers.
Deze opvallende resultaten komen uit het profielwerkstuk dat twee leerlingen van scholengemeenschap De Nieuwe Veste in Hardenberg vorig jaar maakten, onder begeleiding van de Rijksuniversiteit Groningen. Amy Pieper (19) en Anne Siersema (18) onderzochten de slaapritmes en schoolresultaten van ruim 700 medeleerlingen. Leerlingen met een relatief ‘vroege’ biologische klok haalden ’s ochtends betere resultaten (bijna een half punt meer) vergeleken met hun klasgenoten die een ‘latere’ innerlijke klok hebben. Bovendien maakte iedereen toetsen later op de dag een stuk beter.

Slaaptekort
Deze onderzoeksresultaten van leerlingen staan niet op zich. Amerikaanse en Britse onderzoekers trokken eerder soortgelijke conclusies. Afgelopen augustus noemde de American Academy of Pediatrics chronisch slaaptekort onder tieners een van de grootste bedreigingen voor de volksgezondheid. Terwijl tieners gemiddeld 9 ¼ uur slaap per nacht nodig hebben, komen de meeste adolescenten aan niet meer dan zeven uur slaap per nacht. De organisatie riep scholen op niet vóór half 9 ’s morgens te beginnen, liefst later.

Je eigen schooltijden kiezen
Ook Auke Wiegersma, universitair docent en jeugdarts aan het UMCG, vindt de huidige schooltijden rampzalig voor pubers. De hersenen van adolescenten zijn in de groei en leggen allerlei nieuwe verbindingen aan. Pubers hebben meer tijd nodig om impressies te verwerken en dus veel behoefte aan slaap om alle prikkels te verwerken. Alleen worden ze pas laat op de avond moe, meestal slapen ze niet voor 23.00 uur. Vroeger naar bed helpt dus niet.
Volgens Auke Wiegersma kunnen we veel van Engeland leren. “Daar zijn scholen voor voortgezet onderwijs waar leerlingen zelf mogen bepalen hoe laat ze beginnen. De reguliere lessen starten pas om tien uur, als de leerlingen goed wakker zijn. Voor en na het reguliere programma is er tijd voor zelfwerkzaamheid. Jongeren kunnen zelf kiezen of ze vroeg beginnen of langer doorwerken.” Dit had meteen een positief effect op de eindexamenresultaten.”

Aangepaste schooltijden
In de scholengemeenschap van Amy en Anne heeft de schoolleiding besloten om de het lesschema aan te passen. Vanaf september beginnen bovenbouwleerlingen om negen uur, in plaats van om tien over 8. Eerste en tweedeklassers starten om half 9.
De leerlingen beginnen met twee lesuren waarin ze huiswerkopdrachten of werkstukken kunnen maken. Vanaf half 11 – als de scholieren goed wakker zijn – volgen instructielessen. Proefwerken vinden alleen nog ’s middags plaats. Niet alleen het tijdstip voor toetsen en proefwerken is belangrijk, ook blijkt dinsdag de slechtste dag voor toetsen. Alle inhaaltoetsen worden nu voortaan op donderdagmiddag afgenomen.

Biologische klok
Misschien moet ik maar eens solliciteren bij een school waar de lessen na tien uur beginnen. Dat past niet alleen beter bij hun biologische klok, maar ook bij de mijne.