Als reactie op de CAO onderhandelingen eind 2021 schreef een  groep gemotiveerde (IC-)verpleegkundigen een manifest. Hierin eisen zij verandering van het systeem in de zorg en dragen ze oplossingen aan om het #zorginfarct te verhelpen. Om de uitstroom van verpleegkundigen te stoppen moeten de politiek, organisaties en het gehele zorgsysteem beter  luisteren naar de vrepleegkundigen. Hun motto: ‘Niets over ons, zonder ons’.

Luisteren naar verpleegkundigen
Dit manifest vormt de basis voor een noodzakelijke verandering voor de beroepsgroep. “Ons wordt nooit iets gevraagd, terwijl wij wel de kennis in huis hebben om te bepalen wat er nodig is”, zegt IC-verpleegkundige Thomas Smits. De groep heeft een website geopend voor hun initiatief, NurseMinded genaamd. Op deze website omschrijven ze hun missie omschrijven als: een verbetering van de werkomstandigheden voor alle verpleegkundigen door meer waardering en zeggenschap.

Structureel probleem
In het welvarende Nederland is sprake van een structureel zorginfarct. Dat ligt niet alleen aan een beddentekort, maar aan een tekort aan verpleegkundigen. Hét probleem in de zorg is het verder oplopende tekort aan verpleegkundigen en verzorgenden. Het ziekteverzuim is onverminderd hoog, evenals het verloop. Dit personeelsprobleem speelt al langer, ook al vóór de corona crisis. Binnen de werkgeversorganisatie, de politiek en hogere managementlagen lijkt het te ontbreken aan doortastendheid. Het ene na het andere rapport wordt geschreven, maar daden blijven uit. Zo blijft het probleem bestaan, met steeds ernstigere gevolgen voor patiënten en samenleving.

Managementcultuur
De werkdruk in de zorg is al jaren hoog, maar dat werd in coronatijd scherper zichtbaar, omdat de ic-capaciteit werd gekoppeld aan de coronamaatregelen. Directies proberen dat op te lossen met extra apparatuur, extra technologie, extra bedden, extra ruimte, extra dokters. Maar die managementcultuur heeft de problemen eerder verdezeld dan opgelost. Nu er opnieuw een golf coronapatiënten op de ziekenhuizen afkomt is het duidelijk dat er niks aan het probleem is gedaan. En dus moeten er in de hele maatschappij maatregelen worden ingesteld om het probleem beheersbaar te houden. Maar als er een tijd geleden was geinvesteerd in  meer handen aan het bed, hadden de verpleegkundigen meer patiënten op kunnen vangen.

Manifest
Het zorginfarct kan worden opgelost door meer naar hen te luisteren. Zij weten precies wat nodig is om hun werk goed te kunnen doen en hoe het beroep aantrekkelijk blijft, ook voor nieuw talent. Om ervoor te zorgen dat bovenstaande problemen daadwerkelijk worden opgelost hebben (IC-) verpleegkundigen van alle 7 Universitair Medische Centra hun krachten gebundeld en een manifest opgesteld, dat bestaat uit drie onderdelen: waardering, zeggenschap en harde resultaten.

Waardering
Dit deel van het manifest omhelst een passend functiewaarderingssysteem waarin verpleegkundigen worden beloond naar opleidingsniveau en klinische verantwoordelijkheid. Daarnaast gaat het om een verbetering van de secundaire arbeidsvoorwaarden, die de uitvoering van het werk optimaal faciliteren, zoals gratis parkeren, een goede maaltijd tijdens het werk en kinderopvang. Zulke relatief eenvoudige maatregelen kunnen leiden tot efficiëntere en hogere kwaliteit van zorg.

Zeggenschap
Verpleegkundigen zijn de grootste beroepsgroep binnen de Universitair Medische Centra en hebben elke dag een grote eigen verantwoordelijkheid over het welzijn van hun patiënten. Zij zijn niet slechts dienend aan artsen of managers. Een gezonde werkbalans vraagt om invloed en zeggenschap over de eigen werkomstandigheden, door een vertegenwoordiging in de hogere managementlagen. “De verpleegkundigen willen af van top-down besluiten die een negatieve invloed hebben op de werkprocessen en het werkplezier. Ze vragen het management om samen met hen werken aan oplossingen.

Harde resultaten
In het manifest pleiten de verpleegkundigen voor beleid dat oplossingen biedt voor de problemen binnen de Nederlandse gezondheidszorg en specifiek voor het personeelstekort onder verpleegkundigen en verzorgenden. Ze willen geen onbderzoeksrapporten of loze beloften meer; ze gaan controleren dat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen door de politiek en organisaties. Daarbij zijn ze bereid om zo nodig te ondersteunen bij uitvoeringsproblemen of obstakels.

Tot slot
Het manifest is te zien als een noodkreet van een overbelaste beroepsgroep. Positief is dat zij collectief aangeven dat er wel degelijk oplossingen zijn en dat die niet eens zo ingewikkeld zijn. Het begint met luisteren naar degenen die dagelijks de verantwoordelijkheid hebben voor de patienten. Een belangrijke vraag is natuurlijk of dit manifest iets zal veranderen. Gaan bestuurders nu in gesprek met de verpleegkundigen? Vragen ze aan hen wat ze nodig hebben om hun werk goed te (blijven) doen? Het belang is groot, niet alleen voor de verpleegkundigen, maar voor de hele samenleving. We zullen het de komende maanden nauwgezet volgen.